Hansbeekse klokken
Geplaatst op 14 augustus 2013 door Toon Michiels
Reactie en het vervolg op artikel van J.Stender.
Toen ik het artikel ”Een antieke klok met een eigenaardig slagwerk” Uit: Chronos 29 januari 1955 van J.Stender uit Sint Michielsgestel op de site had geplaatst, had ik geen flauw idee wat voor een klok het zou zijn. De volgende dag schoot me te binnen om Frans Cooijmans uit Sint Michielsgestel te bellen. Van dhr. Cooijmans wist ik dat hij bij Stender had gewerkt, en ik zocht nog naar de geboorte en overlijden gegevens van W.F.J.Stender, en naar eventuele reacties uit die tijd, op het artikel. In het gesprek met dhr.Cooijmans vertelde ik hem over het artikel van Stender op de site. De volgende dag kreeg ik de volgende mail:
Het zal u al wellicht duidelijk zijn dat hij een slagwerk van een Hansbeekse (Belgie) klok beschrijft. Jean Fleurbay schreef er onlangs een boek over. Zijn E-mail is: jeanfleurbay@skynet.be Eugene Stender werd geboren 13-8-1936 en overleed 4-9-1986.Groet, Frans Cooijmans, Sint-Michielsgestel. www.cooijmans-klokken.nl
Duidelijk was het niet, doch de naam Hansbeekse klokken kon ik mij wel ergens herinneren, maar ik kon ze niet voorstellen.
Daarna ben ik op zoek gegaan naar Hansbeekse klokken op internet, hierbij stuitte ik op Lode Goukens. Deze heb ik het betreffende artikel gemaild en die was van het bestaan van het artikel op de hoogte.
Ook bezocht ik de site van het Museum van het Nederlands uurwerk, en daarbij bleek dat ik de nieuwsbrief ” Boek over Hansbeekse klokken” van 30-05-2013 wel gezien had, maar bij het plaatsen van het artikel van Stender niet het verband zag.
Hierna heb ik contact opgenomen met dhr. Jean Fleurbay en hem om wat foto’s gevraagd van deze klokken om op de site te plaatsen. Dhr. Fleurbay stuurde mij enkele foto’s voor op de site en vertelde o.a.:
Stender heeft dit in 1955 zeer mooi getekend, helaas kende toen de klokkenwereld nog niets over de afkomst van deze eigenzinnige Vlaamse klokkensoort. Dit artikel had best in mijn boek gestaan, helaas was het me onbekend. Berry van Lieshout is jaren later begonnen deze uurwerken te bestuderen. Nu ongeveer 20 jaar geleden “sprong ik op zijn kar” en hielp hem met het onderzoek en het fotograferen vanuit België. Mijn boek heeft tot doel om deze prachtige klokken en hun makers uit de vergetelheid te halen.
Weer een persoon erbij die er wat over weet, dus contact opgenomen met Berry van Lieshout, met de vraag: wat hij wist over de Hansbeekse klokken. Wat voor houtsoort enzovoort! Dhr. van Liehout wees mij ook op het boek van Jean Fleurbay, want daar staat alles in, en er zijn er nog maar een paar te koop. Daarna heb ik direct het boek besteld, en genoten van het boek met de prachtige foto’s van deze bijzondere klokken. Dat er een boek over deze klokken gemaakt is, is ook al bijzonder. Het zal ongetwijfeld veel tijd gekost hebben om de gegevens boven water te krijgen omdat er weinig van bekend was. En als dhr. F.Cooijmans niet had gereageerd, was het bij het artikel van J.Stender gebleven. Nu . bezit ik weer een mooi boek over Hansbeekse klokken, die met dit artikel nog eens onder de aandacht komen!
Verdere informatie vond ik op de site van: Het UURwerkgezelschap in België.
De voorzitter Eddy Fraiture stuurde mij nog wat informatie en publicaties over de ‘Vlaamse houten waagklokken’. In hun Tijdschrift ’Het uurologisch nieuws’ heeft Jean Fleurbay in 2002 ook al een artikel geschreven over deze klokken.
Hieronder een citaat uit het artikel:
De raderen zijn meestal uit hout en de brede sluitschijf van ongeveer 1 cm dikte is zelfs volledig vervaardigd uit eik, inkepingen inbegrepen. Bij de oudste van deze uurwerken werden er kleine tandvormige krammetjes geplaatst in de rand van het houten rad om dienst te doen als tand. Bij de andere raderen is er een soort tandenring geplaatst in het houten rad. Om de indruk te geven dat de tanden toch vervaardigd waren in messing, werden ze goudkleurig geschilderd.
Deze klokken worden ook wel ’Krammentjesklok’ genoemd en zijn de oudste Vlaamse houten waagklokken. Informatie is er ook te vinden in het boek van Eddy Fraiture: Uurwerkmakers en uurwerknijverheid in Vlaanderen, die hierin schrijft:
Mogelijk gaat het hier om één der origineelste bijdragen van Vlamingen aan de horlogerie. We mogen nu wel stellen: deze uurwerken zijn een originele bijdrage van Vlamingen aan de horlogerie.
Eddy Fraiture is auteur van diverse boeken over klokken.http://www.hetuurwerkgezelschap.be/