Toon Michiels  13 april 2017

‘Lento Macom Brio’, ‘langzaam maar met glans’

—Kasteel vanaf het Ridderplein. (compositiefoto)

Na mijn eerste bezoek aan het Stereind, wou ik toch wel wat meer weten over Gemert, en Gerard van Lankveld.

Veel had ik over beiden gelezen in artikelen van het Gemerts Heem. Zoals: ”Torenhorologies in Gemert vanaf 1500” en deel II van Ad Otten, ”Museum dr. Guislain 25 jaar bij de tijd” van Ton Thelen en ”In Monera tikt elke klok zijn eigen tijd” door Ad de Koning.

Motus in rota (De beweging van het wiel)

Samen met mijn vrouw toog ik dus op een middag naar Gemert. We parkeerden de auto op het Ridderplein dat ligt tussen het kasteel en het gemeentehuis. Mijn eerste doel was om in de hal van het gemeentehuis de klok van Gerard te fotograferen. Als je het gemeentehuis uitloopt kan de kolossale klok je beslist niet ontgaan. De klok die Gerard bouwde tussen 1984 tot 1988 heet de ‘Lento Macom Brio’, ‘langzaam maar met glans’. Gemaakt door: ‘Fabriqué par l’empire de Monera’ en is voor mij het mooiste kunstwerk van Gerard van Lankveld. De klok straalt een zeldzame rust uit, door het bewegende wiel.(Dat in vaktermen een ”onrust “ wordt genoemd). Hoe heeft hij dit sublieme idee, en de naam, toch kunnen bedenken! Kijkend naar de klok zie je niet direct dat deze werkt, wat Gerard natuurlijk wel ervaren heeft bij de vele instanties waar hij in zijn leven mee te maken kreeg.

Jammer dat de balie in de hal niet op de plaats van de klok staat. Dan denk je namelijk al meteen aan ambtelijke tijden! Na de klok uitvoerig te hebben bekeken en gefotografeerd, vroeg ik aan de balie of er veel bezoekers voor de klok kwamen. Het antwoord was: best wel, en ook bezoekers van het gemeentehuis hadden belangstelling voor de klok. Na dit bezoek brachten we een bezoek aan het VVV- kantoor op een plaats bij uitstek, namelijk langs het gemeentehuis. Hier kochten we een pakje kaarten ( geen speelkaarten) maar met de vele kunstwerken van Gerard er op. Het doel is tweeledig: reclame voor Gerard en financiële steun voor de stichting die Gerard zijn belangen beheert. Gezellige mensen daar, waar we nog wat informatie kregen over het kasteel van Gemert, wat op dit moment in Gemert nogal wat voeten in de aarde heeft.

Spiritus Sanctus

Vanaf het VVV- kantoor liepen we samen via de Heilige Geestlaan naar het kasteel, waar de poort over de gracht open stond. ”Is het wel open!”, zei mijn vrouw, “natuurlijk!” zei ik, ”anders stond de poort niet open”. Maar onder het poortgebouw zag ik een plaat met tekst hangen, ”misschien staat daar wat op” zei ik tegen mijn vrouw. ”Je ziet anders niemand” zei mijn vrouw. Meteen hoorde ik achter mij een stem: ”Waar gaat dat heen als ik vragen mag”! , Spiritus Sanctus, dacht ik, en antwoordde: ” naar het kasteel”. ”Maar dat is privé terrein ” sprak de man, en terwijl ik mij omdraaide en naar hem toeliep, zei mijn vrouw nog, ”ziede ge mugt er niet in!” De man in gezelschap van een dame leek wel op een Franse kasteelheer. Ik heb een probleem dacht ik, en stelde mij voor. Ik vertelde dat ik naar Gemert was gekomen om de wijzerplaat van de kasteeltoren en de zonnewijzer in de kasteeltuin te fotograferen.

Dit om een artikel over Gerard van Lankveld te kunnen maken, en er ontstond een leuk gesprek. ”Bent u de eigenaar vroeg ik”. De betreffende ”kasteelheer” was niet persoonlijk maar wel mede eigenaar, vertelde hij mij. Het werd mij duidelijk dat hij tot de congregatie behoorde die het kasteel beheerde. En de poort stond toevallig open omdat er tuinmannen bezig waren. Dus heb je geluk vertelde de man, je kunt alles fotograferen en neem er de tijd voor.

Clavum umbra horologii (Spijker schaduw klok)

Inmiddels was hij op de hoogte van mijn liefhebberij voor klokken. En kwam met een bijzondere verrassing! Binnen in het kasteel heeft eens ( rond 1900) een Franse Jezuïet een zonneklok met 8000 kopspijkers in de vloer van zijn kamer gemaakt. Als je even wacht haal ik de sleutel op, zodat we naar binnen kunnen. Dit was nog eens geluk! Na een paar minuten konden we de vloer bezichtigen in een leegstaande kamer, in een leegstaande gebouw, waar de tijd toch gewoon doorloopt! We waren onder de indruk, waarbij ik aan de Jezuïet dacht die dit alles gemaakt had. Jezuïeten leefden sober dus hadden ze ook geen horloge, zeker niet in die tijd, toch hield hij van de tijd wat niet verwonderlijk is.

Na deze bijzondere zonnewijzer gefotografeerd te hebben, wat bijna niet mogelijk is, zat ik nog met mijn eerste doel. Buiten de poort dacht ik eraan, dat ik ook nog op zoek was naar de muur waar Gerard van Lankveld eens de restanten van het toren uurwerk had gevonden en mee naar huis had gesleept.

Toeval of niet er kwam hulp uit de poort, een tractor! De bestuurder stapte uit de tractor omdat hij nog iets moest vastzetten voor hij wegreed. Ik sprak hem aan over het torenuurwerk van Gerard van Lankveld. ”Ja, dat lag toen hier aan de andere kant van de muur op de mestvaalt “ vertelde hij. ”Kan die poort ook los” vroeg ik wijzend op een poort in de muur, ”nee” antwoordde de man. ”Daar waar vroeger de kasteeltuin was lopen nu schapen” vertelde de man. ”Jammer “ zei ik, ik had graag een foto genomen van die voor mij historische plek. ”Geen probleem” zei de man ”klim maar in de laadbak, maar niet aan de handel trekken want dan kiep je eruit, en dan til ik je boven de muur”. Zo gezegd zo gedaan, en zo kon ik toch een paar foto’s nemen van de muur. De tractor bestuurder bleek een broer van de “Kasteelheer”. . en zoals een neef van mij zich altijd uitdrukte als hij weer eens een opdracht kreeg: ” Toon ik heb weer alle geluk van de wereld “!

De tractor bestuurder bleek een broer van de “Kasteelheer”. . en zoals een neef van mij zich altijd uitdrukte als hij weer eens een opdracht kreeg: ” Toon ik heb weer alle geluk van de wereld “!

Et Aurum Onocrotalus (De Gouden Pelikaan)

Terwijl de tractor aan de horizon verdween, gingen we op zoek naar een Cafeetje voor een békske koffie. Terwijl ik onderweg nog wat foto’s maakte van het kasteel raakte ik aan de praat met wat plaatselijke hang- ouderen. Ze zaten op een muurtje voor de kasteelgracht.

In plat Gimmerts vertelde ze mij dat Gerard van Lankveld zojuist hier op de fiets was langsgekomen. Ik wist dat Gerard in de late middag wel eens naar de ” huiskamer ” ging. ”

Onder de boog met de ”gouden Pelikaan” door, en dan kom je vanzelf bij de ” huiskamer “, vertelde een man. Aan het prachtig straatje lag verscholen achter de struiken inderdaad ” De huiskamer ”. Binnen zag ik Gerard direct voorovergebogen over een krant zitten. Gerard stelde mij aan iedereen die het horen wilde voor, als de klokkenmaker die met een artikel over hem bezig was. Het was gezellig daar, iedereen maakte een praatje. Voor mij leek het wel of ik in het kunstwerk van The Beanery was beland. Na een paar foto’s, koffie en wat borrels met Gerard, reed mijn vrouw mij weer terug naar Vierlingsbeek. Een enerverende middag waar ik nog lang herinneringen aan kan ophalen.

Movens et Frui (Blijf bewegen en geniet), en geniet hieronder van de foto’s.