Door Toon Michiels, Vierlingsbeek 16-09-2012

Jan was een van de eerste die reageerde op de oproep in De Maasdriehoek om een klokkengroep te vormen. In dat gesprek maakte ik een afspraak bij Jan thuis in Stevensbeek nadat we wederzijds onze visie en doelstelling hadden uitgewisseld. Op woensdag 25 november 2009 ontmoette ik Jan Zwitser voor het eerst. Jan vertelde dat hij na vijf jaar als militair in Indonesië te zijn geweest, zich bij IBM tot Safety manager had opgewerkt, en de hele wereld hiervoor had bereisd. Jan was een rustig pratende man, die in zijn vrije tijd en na zijn pensionering zich toelegde op het bouwen van klokken. Hij verdiepte zich in de uurwerk techniek, doormiddel van boeken en klokkenbeurzen.

Ook schafte hij zich een draai- en freesbank aan, en bezocht vele malen een oude klokkenmaker in de Rozenboomstraat in Amsterdam. Zijn doelstelling was een Friese staartklok helemaal zelf te bouwen, en alle hulp gereedschappen, zoals de moduul frezen, ook zelf te maken. Aldus bouwde Jan het uurwerk, de wijzerplaat incl. het schilderwerk en de kast, van materiaal dat de oude Friese klokkenbouwers ook gebruikten. En met grote precisie, vooral de kast! De mahonie houten kast politoerde Jan laagje voor laagje, op de ouderwetse manier. Alleen de Atlas en bazuin blazende engelen zijn gekocht, maar zijn wel antiek. Doch een facet heeft Jan over het hoofd gezien, namelijk het glas in de schuif zit te hoog ten opzichte van de slingerschijf. Dit komt vermoedelijk omdat Jan de kast gemaakt heeft vanaf een tekening, maar in de praktijk blijkt dat je het gat pas moet maken als het uurwerk goed is afgesteld. Maar met een ovaal schuifstuk is dit op te lossen.

Verder is het een klok van Switzer- se precisie!

Op mijn vraag of Jan op de eerste bijeenkomst van ”Maak eens tijd” een lezing kon geven over zijn klok, zij hij volmondig ja. Maar dan moest ik wel het uurwerk eruit halen omdat, gezien zijn leeftijd en ziekte, dit een hele toer voor hem was. Door zijn ziekte (Parkinson) was het voor Jan na een paar keer onmogelijk om nog bijeenkomsten bij te wonen, en klokken te bouwen.

Wat later bezorgde Jan mij de moduul frezen waar hij de tandwielen voor deze klok mee gefreesd heeft. Jan was tot vlak voor zijn toch onverwachte overlijden nog goed op de hoogte van ”Maak eens tijd” via de site en telefonisch contact. Enkele weken na zijn overlijden belde een familielid van Jan mij op. Hij had ergens op een papiertje een telefoon nummer gevonden. Of ik interesse in zijn klokkenboeken had, anders gingen ze vermoedelijk bij het oud papier. En zo ja, dan kon ik ze ophalen, wat ik dezelfde middag heb gedaan. Bijzonder was dat er ook een door Jan samengesteld boekje ”Van zonnewijzer tot atoomklok” bijzat, en de berekeningen en tekeningen van ieder onderdeel van Jan zijn klok. Enkele dagen later, werd ik gebeld door iemand met de vraag of ik klokkenmaker was, ik antwoordde, het zou kunnen dat je de goede hebt. Vervolgens kreeg ik de vraag: of ik een Friese klok zou kunnen maken die zijn vrouw gekregen had, maar niet doorliep als hij de slinger een zet gaf. Dat zal wel lukken zei ik. Nadat ik hem gevraagd had waar de klok nu hing, kon het bijna niet anders zijn, dan dat het de staartklok van Jan was. En dat werd beaamt! Dus binnenkort even in mijn geboorte dorp langs om de klok van Switzer aan het lopen te brengen.

Jan Zwitser is 28 augustus 2012 in Boxmeer overleden.Een met kleurenfoto aangepast artikel over Jan, in GBG Informaill.

Beschrijving Staartklok Jan Switser 1 PDF-bestandPDF-Beschrijving Staartklok Jan Switser 1