december | 2016 | Maakeenstijd.nl

Door Toon Michiels 15 december 2016

Een kwartje voor een kwartiertje!

Dat koste in de jaren zestig van de 20e eeuw, een potje biljarten. Een vroegere buurjongen die een verwoed biljarter is had een biljart op de kop getikt, voor het zorgcentrum ”Op ’t Hoogveld, te St. Anthonis. Hij belde mij met de vraag: ” of ik een biljartklok wist voor een prikkie “! Een week later belde de oud buurjongen mij op, hij had een klok gekregen, van een buurjongen. De klok werkte op een kwartje, en hij vroeg mij eens te kijken of deze niet om te bouwen was naar 20 eurocent.

Geen echte ballen, dan maar stalen kogels om de klok uit te proberen.

Tijd is geld !

Na de zegels van de klok verwijderd te hebben, had ik het al gezien. Alles is mogelijk, echter dat koste meer tijd als een kwartiertje. Jammer voor het biljartclubje, maar de klok werkt wel op 2 euro cent! Minder werk was het om de klok om te bouwen naar 10 eurocent, en dat heb ik gedaan. Afijn, een mooie gelegenheid om de werking van een biljartklok te beschrijven.

Het bestaat uit een elektrisch uurwerk dat de tijd aangeeft, met uren, minuten, en seconden. Het uurwerk dat de tijd aangeeft staat los van het geheel.

Verder gaat er een muntgeleidingssysteem naar een ander elektrisch uurwerk. Dit laatste uurwerk heeft geen voortrein met wijzers, maar een schijf met 4 sleuven. De schijf draait ieder uur een keer rond, tenminste als er genoeg munten in zitten.

Eén munt blijft er altijd in zitten, en als je er dan weer een inwerpt schakelt deze een microswitch in, die het betreffende uurwerk inschakelt voor een kwartier. Het uurwerk stopt als de munt in een van de vier sleuven van de schijf valt, want dan is de microswitch niet meer ingedrukt.

Op hetzelfde moment wordt een zoemer met een schelle toon ingeschakeld. Om door te kunnen spelen, moet men er weer een munt inwerpen. Speelt men niet door, dan dienen de biljartballen boven op de klok geplaatst te worden, die dan weer twee micro- schakelaars indrukken die de zoemer doen stoppen. Totaal kunnen er dus 5 munten in. Als dit uurwerk loopt dan brandt er tevens een rood controlelampje op het voorfront.

Technisch en toch simpel is het systeem om te kleine munten er weer uit te gooien. Het begint met de inwerpsleuf, deze is schuin geplaatst zodat de munt al schuin in het systeem komt. Een juiste munt wordt gecorrigeerd door de muntgeleiding. Als hij te klein is valt deze als het ware over de ”reling” en komt in een afvoergoot terecht, en valt via een andere sleuf uit de klok. Ook als er teveel munten worden ingevoerd vallen ook deze via de afvoersleuf weer naar buiten.

De diameter van een kwartje is 19 mm, € 0,10 heeft een diameter van 19,75 mm en de € 0,02 is 18,75 mm. Om de klok om te bouwen moest ik de inwerpsleuf en de muntgeleider ongeveer 0,75 mm breder maken. Makkelijker gezegd dan gedaan! Eerst heb ik het met een sleutelvijl geprobeerd, en daarna met een strip met daarom heen schuurpapier: het resultaat was dat de sleuf wel mooier glad werd, maar de breedte was nog niet goed. Daarna heb ik het materiaal bewerkt met een hamertje zodat de twee u- sleuven 1 mm verder uit elkaar kwamen te staan.