5 juni 2014 door Toon Michiels
Groot, groter, grootst ! 
—Abraj Al Baittoren Bron: Fadi El Benni of Al Jazeera English
Mensen willen altijd wedijveren, en tijd is daarbij onlosmakelijk verbonden. Zo ook in onderstaand artikel in het blad Chronos 1951/’52. In een van deze artikelen gaat het er duidelijk om welke klok het grootst is. De klok op de Amercentrale of op de toren van Simonsstadt in Berlijn, het zijn echter kleintjes vergeleken met de op dit moment grootste torenklok van de wereld op de Abraj Al Bait-toren in Mekka. Deze is van 25 km afstand te zien, en de tijd die je dan ziet, is al verleden tijd. De snelheid van de punt van de minutenwijzer tot de as, die ongeveer 19 meter* lang is ligt op 119,380520836 meter per uur en dat is 1,98967534727meter/min. In ieder geval is het een bewonderenswaardige klok, die gelukkig niet elke dag opgewonden hoeft te worden. De kosten van deze klok zijn natuurlijk gigantisch, maar het is eenmaal zo dat tijd geld is, en in dit geval € 600.000.000. Verder is de tijdsaanduiding van de klok afgestemd op de Arabia Standard Time. De klok is ontworpen door PERROT GmbH & Co te Duitsland.
* De totale lengte is 23 meter, en van punt tot as is een schatting, het kan ook een meter minder zijn en dan is het 113,097335529 meter/uur en 1,88495559215 meter/minuut.
Bekijk de filmpjes op deze links voor een indruk: http://www.themeccaclocktower.com/ of http://www.youtube.com/watch?v=UN15WceaPqU
Hieronder de artikelen uit Chronos
Grote klokken (Uit Cronos 3e jaargang 1951- 1952)
De laatste tijd hebben wij in de pers berichten kunnen lezen over een klok, die bevestigd wordt aan de gevel van de grote electriciteiscentrale te Geertruidenberg.
—Amercentrale Bron Nieuws van de RDM juni 1969
De minutenwijzer van deze klok is 6,4 meter lang; de lengte van punt tot as van de minutenwijzer bedraagt 5 meter. De resterende 1,4 meter is dus de lengte van de staart van deze wijzer, waarin als contragewicht een blok van 150 kg is bevestigd. De uurwijzer is 3,5 meter lang. De wijzerplaat heeft een middellijn van 10 meter en de cijfers staan op ronde schijven, die een middellijn hebben van 65 cm. Cijfers en wijzers zijn bedekt met echt bladgoud. Er is een oppervlakte van bijna 9 vierkante meter met bladgoud bedekt. Een uurwerk heeft deze klok niet. De drijvende kracht wordt geleverd door een motor,die geregeld wordt door een moederklok.
—Torenklok Siemensstadt- Berlijn Foto: Alexrk2 CC BY-SA 3.0
In ,, Die Deutsche Uhrenzeitschrift’’ van Maart 1952 lezen wij onder de titel ,, De grootste klok van Europa ’’ een bericht van de navolgende inhoud: Berlijn kan er thans weer op bogen, dat het de grootste klok van Europa bezit. Deze klok was tengevolge van de oorlogshandelingen buiten bedrijf geraakt en in Mei 1945 werd datgene wat er nog niet van vernietigd was gedemonteerd. Nu is de torenklok in Berlijn Siemensstadt weer op gang gebracht. Het herstel koste niet minder dan 60.000 DM. De klok is reeds van verre zichtbaar, zowel overdag als ’s nachts. Vanzelfsprekend zijn de nieuwste vindingen toegepast: de cijfers en wijzers zijn nu voorzien van neon- licht in plaats van de vroegere gloeilampen. Een enkel paar wijzers weegt 1500 kg. Elke ,, kleine ’’ wijzer 2,75 m lang en de lengte van elke ,, grote ’’ wijzer bedraagt 4 meter. De klok heeft 4 wijzerplaten en dus ook 4 stel wijzers. Elke wijzerplaat heeft een diameter van 7 meter en deze torenklok wordt door een moederklok, waarop tevens nog meer dan 800 fabrieksklokken en stempelklokken op de uitgestrekte terreinen van de Siemens fabrieken aangesloten zijn, geregeld’’.
Welke klok is nu de grootste ?
Neemt men het aantal wijzerplaten in aanmerking, dan mag Berlijn misschien nog trots zijn, maar wat de absolute grootte van de wijzers en de wijzerplaat betreft, houden wij het bij Geertruidenberg.
Amercentrale krijgt grootste klok ter wereld
Over enkele weken zal op de gevel van de nieuwe Amer- centrale van de P.N.E.M. te Geertruidnberg een klok worden aangebracht, die waarschijnlijk de grootste ter wereld is. Zij is vervaardigd door de Nederlandse Fabriek van Torenuurwerken Eijsbouts te Asten, die ook de grote wijzers en platen heeft gemaakt voor Delft (5m middellijn) en Waalwijk en de grote bloemenklok te Alkmaar, die 6 m doorsnede heeft. De wijzerplaat op de Amer- centrale heeft een middellijn van 10 meter en de minutenwijzer is 6,4 meter lang. Daar zulke wijzers een abnormale winddruk kunnen vangen, moesten speciale voorzieningen worden getroffen. Met eenvoudig gebogen wijzers was men er hier niet. Aan de achterzijde van de wijzers is dan ook een stalen buizenconstructie aangebracht, die voldoende stevigheid waarborgt. De uurwijzer, die 3,5 meter lang is, meet op zijn breedste kant 90 cm. Wat zulk een lengte betekent, komt het best uit, wanneer men bedenkt, dat de minutenwijzer per minuut met zijn punt langs de cijferring snelt met een snelheid van 52,5 m per uur*. De ,, cijfers ’’ op de grote ring, de eigenlijke wijzerplaat dus, bestaan uit ronde schijven van 65 cm. Wijzerplaat en wijzers zullen electrisch verlicht worden. Op de grote wijzer alleen al staan 4 lampjes van 10 cm lengte. Deze monsterklok wordt niet aangedreven door een uurwerk, doch door een motor, de geregeld wordt door een moederklok. Zowel de cijfers als wijzers zijn verguld met echt bladgoud van 23 karaats goud waarvan bijna 9 vierkante meter ,, verlegd ’’ is.
* Het moet centimeters zijn, en dan is het 31,4159265359 m./uur. of 0,52359877559 m/min. Omdat de wijzer van punt tot as 5 meter bedraagt.
————————————————————————–
Klok met een grote wijzer van ruim zes meter lang (,,Trouw ’’ 1-3-’52)
Aan de gevel van de nieuwe Amercentrale van de PNEM te Geertruidenberg zal over enkele weken een klok worden aangebracht, waarvan de wijzerplaat een middellijn van 10 meter heeft. De minutenwijzer is 6,4 meter lang. De lengte van de punt tot de as is 5 meter, doch om een contragewicht te kunnen aanbrengen, moest er een ,, staart ’’ van 1,4 meter gemaakt worden. Daartegen is een blok beton bevestigd van 150 kg, waardoor de wijzer in balans gebracht is. Met het oog op de windvangst zijn aan de achterzijde extra versterkingen aangebracht. De uurwijzer die 3,5 meter lang is , meet op zijn breedste gedeelte 90 centimeter. De minutenwijzer snelt met zijn punt langs de cijferring met een snelheid van 52,5 centimeter per minuut. De ,, cijfers’’ op de wijzerplaat bestaan uit ronde schijven met een middellijn van 65 centimeter. De monsterklok is een van de grootste ter wereld. Zij wordt aangedreven door een motor, die wordt geregeld door een moederklok.
De klok is vervaardigd door de Nederlandse fabriek van torenuurwerken Eijsbouts te Asten (N.Br.). (,,Trouw ’’ 1-3-’52)