Torenuurwerk St.Antoniuskapel in Aijen.

Torenuurwerk St.Antoniuskapel

Door Toon Michiels, Vierlingsbeek 14 augustus 2012.

—Kapel Aijen 2012

Begin Juni was ik in de gelegenheid om het toren-uurwerk van deze kapel te bekijken. Waarbij mij het een en ander opviel! Maar eerst enkele algemene gegevens, de kapel werd in het begin van de 17e eeuw in laat gotische vormen gebouwd. In de vermoedelijk vroeg 19e eeuwse dakruiter, hangt een luidklok, gegoten in 1648 door Johannes en Hendricus van Trier. De kapel is o.a. in 1926 en 1949 gerestaureerd.

-Opstelling van het torenuurwerk, van H.A.Borman in de St.Antoniuskapel te Aijen.

Waarschijnlijk is het 19e eeuws torenuurwerk van H.A.Borman, Stads Horologiemaker te Enkhuizen op 21 januari 1970 voorzien van elektrische gewichten opwinding. En later in 1993 weer omgebouwd tot een elektronisch gestuurd elektrisch uurwerk. Waarbij het loopwerk het slagwerk inschakelt, op dezelfde wijze als toen het uurwerk nog door gewichten werd aangedreven, en de tijd door de ankergang werd geregeld. Met andere woorden ” De tijd” word nu door een elektromotor geregeld, die het uurwerk aandrijft met dezelfde snelheid als de ankergang het eerst toeliet. Het uurwerk is van na de echte smeedijzertijd, de pilaren zijn mooi gedraaid maar al voorzien van schroefdraad.

Van Walther Brouns kreeg ik de volgende informatie over de maker:

2) Henricus Borman #2249, geb. te Enkhuizen ± 1805, beroep(en): horlogemaker, woonplaats(en): Enkhuizen

Gehuwd te de Rijp 14 feb 1836, getuige Willem Nuijens, getuige Joseph Hemet, getuige Walterus van der Horst, getuige, aanbeh. oom bruidegom Theodorus Petrus Wognum met:

ReinoldaGrippeling #2250, geb. te de Rijp 12 mei 1815, Adres Rechtestraat Huis 165 10 mei 1815, dochter van Willem Johannes Grippeling en LijsbethSpringevelt

Op Internet: http://www.genealogieonline.nl/stamboom-van-rijn/I61733.php

Vader bruid Hendrikus Anthonie Borman Moeder bruid Reinolda Maria Grippeling

Nadere informatie Akte bevat meer informatie.

Regionaal Historisch Centrum Limburg Toegangnr: 12.121

Inventarisnr: 59 Venray Aktenummer: 118 Aangiftedatum: 26-11-1906

Overledene Geertruida Borman Geslacht: V Overlijdensdatum:

Leeftijd: 69 Overlijdensplaats: Venray

Vader Hendrik Borman       Moeder Reinolda Maria Grippeling

Partner Teunis Ros- Relatie: echtgenote

Uit bovenstaande gegevens blijkt dat H.A.Borman een dochter had die in Venray is overleden, dus was er een band met Venray en omgeving. En gerelateerd aan bovenstaande gegevens en de bouw van het uurwerk kom ik tot de conclusie dat het uurwerkvan midden 19e eeuw is, Of het ook daadwerkelijk is gebouwd door H.A.Borman, is volgens mij de vraag ? Het uurwerk kan ook door een ander gemaakt zijn, maar geplaatst door H.A.Borman, wat meer voorkwam. Dit omdat ik tot heden verder geen gegevens of uurwerken van de maker kan vinden. Op de bronzen lichterschijf staat wel mooi gegraveerd ” H.A.Borman  Stads Horologiemaker Enkhuizen”

 

—B.Eijsbouts staat in het Anker dat nu geen dienst meer doet.

Zeker is dat de ankergang (anker en ankerwiel) van het uurwerk ooit zijn vervangen, door de firma B.Eijsbouts uit Asten vermoedelijk tussen 1926 en 1949. De naam B.Eijsbouts staat in het anker van het uurwerk, en het is ook te zien aan enkele tandwielen die een andere spaakvorm hebben. Het uurwerk zelf kan vrij eenvoudig in originele staat terug gebracht worden, maar wie zal hem iedere dag opwinden!

Meerdere gegevens over het uurwerk en H.A.Borman, en zijn uurwerken, of verglijkbaren zijn van harte welkom: info@maakeenstijd.

Onderstaande gegevens staan op:

www.torenuurwerken-sot.nl : Mechanisch torenuurwerk, H.A. Borman Stadshorlogemakers, Enkhuizen, in 1993 omgebouwd tot elektrische opwinding. Alle onderdelen van het uurwerk zijn nog aanwezig.

www.kerkgebouwen-in-limburg.nl: Mechanisch torenuurwerk, H.A. Borman, later voorzien van elektrische opwinding. (Datum: 21-01-1970)

Hieronder diverse foto’s van de kapel en het uurwerk:

—De wijzerplaat met de romeinse cijfers IV t/m VIII op zijn kop!

 

—Trap naar de wijzerplaat waar zich ook de voortrein bevindt.

—De voortrein, die zich achter de wijzerplaat bevindt.

—De verschillende spaken zijn hier goed te zien.

—De tijd motor ! de doorsnede is nog geen 10 cm.

De katrol voor het hijswerk.

—Het uurwerk

—Prachtige houten constructie van de kapel.Het uurwerk met de slagschijf.

—Binnenkant spits.

—Klokkenolie !