Geplaatst op 21 januari 2017 door Toon Michiels

Altijd zoekend naar klokken van Remmen vroeg ik Wiel Hegger uit Tienray of deze er nog wist te staan. Vroeger had Wiel gewerkt bij een vooraanstaande klokken- restaurateur in St. Michielsgestel, en daar de nodige Remmen klokken gezien.

In de mail die ik van hem kreeg stonden diverse foto’s van Remmen klokken. Een daarvan trok mijn speciale aandacht!

Op de vraag waar die stond, kreeg ik het volgende antwoord: ergens bij jou in de buurt in een oud boerderijtje in Overloon, maar de exacte plaats weet ik niet meer vertelde hij. Ik ken geen oud boerderijtje in Overloon schreef ik terug, alle oude boerderijtjes zijn in de oorlog vernietigd.

Wel had ik eens gehoord dat er in Overloon een noodwoning vol met grootmoeders attributen stond, maar meer ook niet.

Maar na enig speurwerk kwam ik de klok en het adres op het spoor via Rijksmonumenten.

Op het adres is ook het ontmoetingspunt ’t Helder gevestigd. Na de site van ‘t Helder bekeken te hebben, waarbij ik vol verbazing de foto’s bekeek en de geschiedenis over de boerderij las, besloot ik een afspraak te maken met de eigenaar, de familie van den Munckhof.

—De boerderij gezien vanaf de Merseloseweg.

De boerderij valt niet direct op als zijnde een monument, dat komt omdat er begin vorige eeuw een nieuwe steen omgezet is. De binnenplaats geeft al een heel andere indruk maar eenmaal binnen viel ik van verbazing bijna om. Armoedig zag het er niet uit, denkend aan wat Vierlingsbeekse jongeren wel eens zangerig roepen, ” Loon Loon, erm land, ’s winters woater, sommers zaand “, maar dat ging hier niet op.

In een oeroud woongedeelte  stond naast de bedstee een klok uit 1768 van *Jan Remmen uit Well. Geheel in stijl en kleur met het interieur stond daar de klok, vast gepleisterd aan de muur, en een geheel vormend met de bedstee en deuren. Terwijl ik de klok uitvoerig fotografeerde vertelde de eigenaar het een en ander over het huis en zijn bewoners.

De boerderij ’t Helder aan de Helderseweg, net buiten de bebouwde kom, stamt uit 1770 en is het stamhuis van de familie Poels. De laatste bewoner was Teng Poels (1918-2002) en aan hem is het te danken dat de boerderij en inboedel nog steeds in de zelfde staat is als voor oorlog. Er is de eerste anderhalve eeuw wel wat aan verbouwd. Zo is er ook een nieuwe steen, vermoedelijk van de ringoven in de buurt, om het oude huis geplaatst. Dit alles is geschiedkundig interessant.

Klokken uit die perioden gebruikte men niet alleen voor de tijd , maar ook om op tijd wakker te worden, want zonder uitzondering waren de Remmen klokken toen voorzien van een wekker En daarom was het gebruikelijk dat klokken langs de bedstee hingen of stonden. De tik van de klok veroorzaakte kennelijk geen hinder aan de slapende in de bedstee. Franse comtoise klokken en sommige andere hadden zelf een koordje om vanuit de bedstee de klok te kunnen laten slaan zodat ze bij benadering wisten hoe laat het was.

—Zij aanzichten van het uurwerk.

Dat de klok er na zoveel jaar nog staat is een wonder, gezien ook de geschiedenis van Overloon. Want de klok overleefde zelfs de herfst van 1944.

—Hier in de kelder ging de tijd in de herfst van 1944 tergend langzaam.

Als een van de weinige huizen in Overloon heeft boerderij ” ’t Helder ” de oorlog overleeft. Tijdens de gevechten in de herfst van 1944 vielen er bijna 100.000 granaten in Overloon. Maar het huis, inclusief een tiental mensen in de kelder en de klok, kwamen er heelhuids uit. En dat niet alleen, maar de klok die uit 1768 stamt en vermoedelijk al vanaf 1770 in het huis staat, is nu na ruim 245 jaar nog steeds in goede en bijna originele staat. Bijna! want de touwsporen zijn vorige eeuw vervangen door kettingsporen, wat toen algemeen werd toegepast.

Aan de boven en onder plaat kan je zien dat er ook een achterplaat met scharnieren voor deurtjes zou kunnen hebben gezeten. Dus kan het zijn dat de klok vroeger op een stoel heeft gestaan.De nok hiervoor is duidelijk aanwezig zie foto boven.

Voor mij is de boerderij van Poels en het ontmoetingspunt ” ’t Helder ” in Overloon, een combinatie van moderne en verleden tijd.

Ontmoetingpunt!

Zo omstreeks 1910, nog voor dat Teng Poels was geboren, liep mijn grootvader diep in de nacht van zondag op maandag vanuit de Deurneseweg in Oploo dwars door de hei richting Venray. Dit omdat hij daar bij de zuster Ursulinen moest gaan werken. Vermoedelijk in de buurt van ’t Helder hoorde hij in de verte gerammel op de heide. Een losgeslagen hond was zijn eerste gedachte. Losgeslagen honden waren gevaarlijk, en mijn grootvader was al eens een stuk van zijn oor verloren aan een hond. Ook heeft hij eens met een rijzadel op weg naar de zadelmaker in Venray, een dolle hond van zich af moeten slaan. Dus hurkte hij tegen de grond om tegen de nachtelijke hemel aan te kijken wat er aan kwam. Hij zuchtte diep want het was geen losgeslagen hond, maar het silhouet van Tontje d’n Dwerg, dat zich tegen de nachtelijke hemel aftekende. Het rammelende geluid kwam uit zijn kinderwagen die Tontje met zijn scheeperschup achter zich aansleepte. Tontje, die mijn grootvader goed kende, vertelde dat hij ging slapen bij de ringoven op een steenworp van de historische boerderij van Poels. Mijn grootvader was rond die tijd begonnen met de bouw van een boerderijtje met café net over het defensiekanaal, aan de Gemertseweg in Oploo.

—Gemertseweg 27 Oploo gebouwd in 1910 met bakstenen van de Overloonse steenfabriek.

De stenen die van de ringoven in Overloon kwamen, werden met paard en kar via Vierlingsbeek en Boxmeer naar de Gemertseweg vervoerd. Men kon eenvoudig niet met een kar met stenen rechtstreeks door de natte Peel naar Oploo. En de klok van Jan Remmen stond toen al 140 jaar aan de rand van de peel in een klein boerderijtje in een klein dorpje.

Meer info over de boerderij en ontmoetingspunt ” ‘t Helder” is te vinden op : http://www.helder-overloon.com

*(Jan Remmen zijn oom Reinerus Remmen uit Boxmeer, bouwde de Boxmeerse klok zonder kroontje.)

Rijksmonument boerderij Overloon: http://rijksmonumenten.nl/monument/518581/boerderij/overloon/